وقف چیست و هفته وقف

وقف هدیه ای ماندگار

هرساله با فرا رسیدن ایام هفته وقف (هفته آخرماه صفرالمظفر) از كنار آن بی تفاوت میگذشتیم .حتی بسیاری از ما اصلاً نمی دانستیماز بین تمام روزها و هفته های سال روزی هم بنام روز وقـف داریم.نمی خواهیم بگوییم مقصركیست؟ شاید بتوان گفت همه مقصّـریم و در این مورد كوتـاهی كرده ایم.بگذریم!

هرچند با نامگذاری روز و هفته ای در سال بناموقف نمیتوان حق مطلب را أدا كرد و مسأله ای بدین مهمی را در جایگاه اصلی و واقعی خودقرار داد چرا كه این نامگذاری ها صرفاً جنبه نمادین داشته است و بهانه ای است برایآنكه توجه ویژه ای به امر وقف صورت گیرد. گذشتگان و پیشینیان ما با اینكه در آن زمانهاروز و هفته ای هم در سال بدین نام نبود و رسانه های مدرن امروزی هم وجود نداشت بطورخودجوش و براساس احساسات و انگیزه های پاك دینی مال و اموال خود را برای رضای خدا وبرای مصارف و امور عام المنفعه وقف می نمودند و از این حیث هزاران هزار انسانهای دیگربهرمند می شدند.

سابقه وقف در كشورمان به پیش از ورود دین مبیناسلام میرسد و مردمان این سرزمین از دیرباز با توجه به اهمیت وقف دارایی و مایملك خودرا در راه خدا وقف می نمودند ولی پس از ورود اسلام به كشورمان، نهاد وقف نیز همچوننهادهای دیگر تحولی دگرباره یافت و با مبانی و انگاره های اسلامی ممزوج و آمیخته گردیدتا بجائیكه این نهاد پرخیر و بركت در جهت تقویت باورهای اسلامی قرار گرفت بطوریكه درهر شهر و دیاری و بلكه هر كوی و برزنی مساجد، حسینیه ها، تكایا و حوزه های علمیه ومانند آن برای تبلیغ مكتب اسلام و آیین تشیّع وقف شد.

به جرأت میتوان گفت كه اگر نهاد وقف در ضمنباورهای اسلامی و دینی مردم نبود و یا مردم بدان اهمیت لازم را نمی دادند امروز اثریاز اسلام و مسلمانی نبود و این نهاد مهم و تأثیرگذار بعنوان یك بازوی اقتصادی و باكاركرد اقتصادی-اجتماعی سایر نهادهای دینی را تقویت كرده و تا به امروز بدست ما رساندهاست. طبیعی است كه برای حفظ و نگهداری آنچه از گذشته بدست ما رسیده و در جهت اجرایدقیق وقفنامه ها و نیّات واقفین تلاش دوچندان و مضاعفی نمود و از سویی دیگر با ترویجفرهنگ وقف بسیاری از مشكلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مردم حل شده و بدانیم كه وقفنهاد كارآمدی است در برابر بسیاری از آسیبهای اجتماعی و فرهنگی.

كوتاه سخن آنكه: امروز باید با رویكرد نوینبه مسأله وقف و ترویج این فرهنگ اصیل و بومی در میان مردم آنرا از غربت و مهجوریت بهدرآورده و با توجه به عواید وقف– كه به چند مورد آن اشاره می كنیم- آب رفته زجوی را به سرچشمهاصلی خود بازگردانیم

:

1- اجرا و تامین عدالتدر سایه وقف :

 یكی از فواید امر وقف و درواقع مهمترین آنهاتأمین و تضمین عدالت در جامعه است زیرا مردم(عمدتاً متمكّن) با وقف احوال خود برایمصارف عام المنفعه موجبات برخورداری اقشار فرودست و ضعیف جامعه از عواید موقوفات رافراهم میسازند و بدین ترتیب ایشان از گرداب فقر بیرون آمده و وماً رفع فقر و محرومیتاز جامعه اسلامی می شود. بی شك اجرای تها و قوانین دولتها و حاكمیت مقدس جمهوریاسلامی هرچه قدر هم كه منطبق باعدالت محوری و رفع تبعیض باشد بدون انضمام نهاد و فرهنگوقف و جلب مشاركت مردم در امور خیر نمیتواند آن چنان كه باید موفقیت آمیز باشد. واینپدیده وقف است كه در بسیاری از موارد گره های قاونی وحاكمیتی كه از حل برخی مشكلاتمردم ناتوانند به مدد آنان آمده و مشكلات را مرتفع می نماید.

2 - توسعه و بالندگیاقتصادی – فرهنگی واجتماعی :

از دیگر فواید وقف علاوه بر اجراء و تأمینعدالت بروز توسعه و رشد كشور در همه حوزه ها و عرصه ها است چرا كه موقوفات عمدتاً درجهت مصارف عام المنفعه است و همین مساله موجب شكل گیری زیر ساخت های توسعه وكاهش هزینههای تولید می شود . ضمن اینكه وجود نهادهای آموزشی نظیر حوزه های علمیه ، مدارس ، دانشگاهها، كتابخانه ها وسایر موسسات آموزشی موقوفه از فشار هزینه بر دوش دولتها كاسته واینفرصت را بدانها می دهد كه با توجه به محدودیت منابع به سایر امور بپردازند.

3- برخورداری از اجرو پاداش معنوی :

  از مهمترین عواید وقف برخورداری واقفین ازاجر وپاداش اخروی والهی است كه علاوه بر واقفین عموم مردم نیز قطعاً از آن بی نصیبنخواهند ماند و سایه بركات آن متوجه همه جامعه خواهد بود.

تعریف وقف»

واژه وقف ومشتقات آن اگر چه به طور مشخص درقرآن كریم استعمال نشده است لیكن دعوت به كارهای خیر نظیر صدقات و زكوات در قرآن بهطور فراوان به كار رفته است وپدیده وقف نیز در ذیل همین عناوین می تواند قرار گیردخصوصاً با توجه به وجه ممیزه وقف از سایر امور خیر كه امری بدیهی است.

در تعریف وقف فقها آنرا تحت عنوان تحبیسالعین و تسبیل المنفعه › بیان نموده اند كه نگهداری و بازداشت نمودن عین (مالكیت) یكشیء و آزادی منافع میباشد از این رو وقف را میتوان از سایز خیرات و مبرّات ممتاز وبرتر شمرد.زیرا در دیگر امور خیر نظیر صدقات ،اخماس و زكوات ( اگرچه در فضیلت و ارزشمندیآنها تردیدی نیست ) هم تسبیل العین است و هم تسبیل المنافع.