به مناسبت سالروز ولادت بنیانگذار کبیر انقلاب/ مقام حضرت زهرا(س) و جایگاه زن در نگاه امام خمینی(ره)

ــ جایگاه حضرت زهرا(س) در نگاه امام خمینی(ره)

من راجع به حضرت صدیقه ـ سلام اللّه‏ علیها ـ خودم را قاصر می‏‌دانم که ذکری بکنم، فقط اکتفا می‏‌کنم به یک روایت که در کافی شریفه است و با سند معتبر نقل شده است و آن روایت این است که حضرت صادق ـ سلام‏اللّه‏ علیه ـ می‏فرماید: فاطمه ـ سلام‏‌اللّه‏‌علیهاـ بعد از پدرش ۷۵ روز زنده بودند در این دنیا، بودند و حزن و شدت برایشان غلبه داشت و جبرئیل امین می‏‌آمد خدمت ایشان و به ایشان تعزیت عرض می‏‌کرد و مسائلی از آینده نقل می‏‌کرد. ظاهر روایت این است که در این ۷۵ روز مراوده‏‌ای بوده است؛ یعنی، رفت و آمد جبرئیل زیاد بوده است و گمان ندارم که غیر از طبقۀ اول از انبیای عظام دربارۀ کسی این طور وارد شده باشد. مسئلۀ آمدن جبرئیل برای کسی یک مسئلۀ ساده نیست. خیال نشود که جبرئیل برای هر کسی می‌‏آید و امکان دارد بیاید، این یک تناسب لازم است بین روح آن کسی که جبرئیل می‏‌خواهد بیاید و مقام جبرئیل که روح اعظم است، چه ما قائل بشویم به اینکه قضیۀ تنزیل، تنزل جبرئیل، به واسطۀ روح اعظم خود این ولی است یا پیغمبر است. او تنزیل می‏‌دهد او را و وارد می‏‌کند تا مرتبۀ پایین یا بگوییم که خیر، حق تعالی او را مأمور می‏‌کند که برو و این مسائل را بگو. چه آن قسم بگوییم که بعض اهل نظر می‏‌گویند و چه این قسم بگوییم که بعض اهل ظاهر می‏‌گویند، تا تناسب ما بین روح این کسی که جبرئیل می‏‌آ‌ید پیش او و بین جبرئیل که روح اعظم است نباشد، امکان ندارد این معنا و این تناسب بین جبرئیل که روح اعظم است و انبیای درجۀ اول بوده است مثل رسول خدا و موسی و عیسی و ابراهیم و امثال اینها، بین همه کس نبوده است، بعد از این هم بین کسی دیگر نشده است. حتی دربارۀ ائمه هم من ندیده‌‏ام که وارد شده باشد این طور که جبرئیل بر آنها نازل شده باشد، فقط این است که برای حضرت زهرا ـ سلام اللّه‏ علیها ـ ست که آنکه من دیده‌‏ام که جبرئیل به طور مکرر در این ۷۵ روز وارد می‌‏شده و مسائل آتیه‌‏ای که بر ذریۀ او می‏‌گذشته است، آن مسائل را می‏‌گفته است و حضرت امیر هم ثبت می‏‌کرده است.در هرصورت من این شرافت و فضیلت را از همۀ فضایلی که برای حضرت زهرا ذکر کرده‏‌اند ـ با اینکه آنها هم فضایل بزرگی است ـ این فضیلت را من بالاتر از همه می‏‌دانم که برای غیر انبیا ـ علیهم السلام ـ آن هم نه همۀ انبیا، برای طبقۀ بالای انبیا ـ علیهم السلام ـ و بعض از اولیایی که در رتبۀ آنها هست، برای کس دیگر حاصل نشده. و با این تعبیری که مراوده داشته است جبرئیل در این هفتاد و چند روز، برای هیچ کس تاکنون واقع نشده و این از فضایلی است که از مختصات حضرت صدیقه ـ سلام اللّه‏ علیها ـ است». (۱۱ اسفند ۱۳۶۴).

ــ ضرورت الگوگیری بانوان از حضرت زهرا(س)

اگر شما پذیرفتید که روز بیستم جمادی‏‌الثانیه که روز تولد حضرت زهراست، پذیرفتید که روز زن باشد، این روز را پذیرفتید، این به عهدۀ شما خیلی مسائل را می‏‌آورد. اگر یک ملتی پذیرفت که فلان روز، روز جهاد است، این باید در آن روز مشغول مجاهده بشود. اگر کسی مشغول مجاهده نشد، این نپذیرفته است که آن روز، روز جهاد است. اگر یک وقت یک ملتی پذیرفت که امروز روز جنگ است، اگر کسی پذیرفت که روز جنگ است و تخلف کند، برخلاف وظیفۀ انسانی خودش عمل کرده. اگر شما زن‌ها هم و زن‌های ما هم همه، کشور ما همه، پذیرفتند که امروز روز زن است؛ یعنی روز تولد حضرت زهرا که آن کمال و آن وضعیت را دارد، پذیرفتید که روز زن است، به عهدۀ شما مسائل بزرگی[خواهد آمد]؛ از قبیل مجاهده، که حضرت مجاهده داشته است، حضرت به اندازۀ خودش که در این ظرف کوتاه مجاهده داشته است، مخاطبه داشته است با حکومت‌های وقت، محاکمه می‏‌کرده است حکومت‌های وقت را، شما باید اقتدا به او بکنید تا پذیرفته باشید که این روز، روز زن است؛ یعنی، روز تولد این حضرت روز زن است. زهد و تقوا و همۀ چیزهایی که داشته است و عفافی که او داشته است و همه چیز، شما باید اگر پذیرا شدید، آنها را تبعیت کنید و اگر تبعیت نکردید، بدانید که شما داخل در روز زن نیستید، هر کس نپذیرفت، این در روز زن وارد نشده است و در این شرافت وارد نشده است». (۱۱ اسفند ۱۳۶۴)

ــ اهمیت فعالیت بانوان در عرصه‌های مختلف

امیدوارم که همان طوری که شما خانم‌ها در همۀ اموری که مربوط به پیشرفت اسلام در قبل از این انقلاب و در زمان انقلاب و بعد از انقلاب داشتید، به همین نحو خداوند توفیق بدهد به شما که با تعهد باقی باشید و خدمت کنید به این کشوری که در زیر ستم ستمکاران پایمال شده بود؛ حقوق شما پایمال شده بود و حقوق همه. ماها را می‏‌خواستند که از[نقشۀ]جغرافیا خارج کنند، و می‏‌خواستند که جوان‌های ما را به فسادها بکشند، و خانم‌های ما را برخلاف آن مشی‌ای که باید بکنند، بکشانند. خدای تبارک و تعالی به همۀ ما منت گذاشت و توفیق داد که تاکنون در این راه موفق بودیم و موفق شدیم. و ما بسیاری از موفقیت‌ها را مرهون خدمت‌های شما بانوان می‏دانیم. شما هستید که علاوه بر آنکه خودتان فعالیت می‏‌کنید، فعالیت را در مردها مضاعف می‌‏کنید و شما بودید که در زمان طاغوت تحت رنج و شکنجۀ روحی واقع شدید و بحمداللّه‏ با قدرت خودتان و تعهد خودتان آن قدرت شیطانی غرا[را]از صفحۀ روزگار بیرون کردید و نگذاشتید که آن خیال‌هایی که آنها در سر خودشان و در خاطر خودشان پخته بودند، آن خیال‌ها به نتیجه برسد. و خدا می‌‏داند که اگر نبود این نهضت، و نبود کوشش ملت ایران از زن و مرد و جوان و پیر و بزرگ و کوچک، این ملت همه چیزش را از دست داده بود و می‏‌داد. و شما بحمداللّه‏ زحمت کشیدید، رنج بردید و در همه مراحل پایداری کردید، و بانوان ایران در همه جا فعالیت کردند، چه فعالیت‌های فرهنگی و چه فعالیت‌های اقتصادی، که قشر کثیری از آنها در کشاورزی دخالت دارند، و قشر کثیری از آنها در صنعت دخالت دارند و قشر کثیری در فرهنگ و ادب و علم و هنر. و همۀ اینها پیش خدای تبارک و تعالی مشکور است، و شماها مورد عنایت حق تعالی ان‏شاءاللّه‏ هستید، و مادامی‌‏که به این تعهد باقی باشید، خدای تبارک و تعالی شما را نصرت می‏‌کند». (۲۹ اسفند ۱۳۶۷)

ــ مقام مادری

حقوق بسیار مادرها را نمى‏‌توان شمرد و نمى‏‌توان به حق ادا کرد. یک شبِ مادر نسبت به فرزندش از سال‏‌ها عمر پدر متعهد ارزنده‏‌تر است. تجسّم عطوفت و رحمت در دیدگان نورانى مادر، بارقه رحمت و عطوفت ربّ العالمین است. خداوند تبارک و تعالى قلب و جان مادران را با نور رحمت ربوبیّت خود آمیخته آن گونه که وصف آن را کس نتوان کرد و به شناخت کسى جز مادران درنیاید و این رحمت لایزال است که مادران را تحمّلى چون عرش در مقابل رنج‏‌ها و زحمت‏‌ها از حال استقرار نطفه در رحم و طول حمل و وقت زائیدن و از نوزادى تا به آخر، مرحمت فرموده؛ رنج‌‏هایى که پدران یک شب آن را تحمّل نکنند و از آن عاجز هستند. این که در حدیث آمده است که بهشت زیر قدم‌هاى مادران است» یک حقیقت است و این که با این تعبیر لطیف آمده است براى بزرگى عظمت آن است و هشیارى به فرزندان است که سعادت و جنّت را در زیر قدم آنان و خاک پاى مبارک آنان جستجو کنید و حرمت آنان را نزدیک حرمت حق تعالى نگهدارید و رضا و خشنودى پروردگار سبحان را در رضا و خشنودى مادران جستجو کنید» (صحیفه امام(ره)، ج ۱۶، ص ۲۲۵).

ــ مقایسه جایگاه زن در قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی

.قلم‌های مسموم خطاکار و گفتار گویندگان بی‏‌فرهنگ در این نیم قرن سیاه اسارت‏بار عصر ننگین پهلوی، زن را به منزلۀ کالایی خواستند درآورند و آنان را که آسیب‏‌پذیر بودند به مراکزی کشیدند که قلم را یارای ذکر آن نیست. هر کس بخواهد شمه‏‌ای از آن جنایات مطلع شود، به رومه‏‌ها و مجله‏‌ها و شعرهای اوباش و اراذل زمان رضاخان از روزگار تباه کشف حجاب اامی به بعد مراجعه کند و از مجالس و محافل و مراکز فساد آن زمان سراغ بگیرد. رویشان سیاه و شکسته باد قلم‌های روشنفکرانۀ آنان. و گمان نشود که آن جنایات با اسم آزاد ن و آزاد مردان» بدون نقشۀ جهانخواران و جنایتکاران بین‏‌المللی بود. یکی از نقشه‏‌های آنان، کشیدن جوانان به مراکز فحشا بود که موفق شدند و کشور ما را از جوانانی که عضو فعال جامعه‏‌اند، تهی کردند و مغزهای آنان را از قوۀ تفکر، خلع سلاح نمودند که هر چه از این کشور آفت‌زده و غرب‌زده بچاپند و به یغما ببرند، همگان بی‏‌تفاوت باشند.

امروز به برکت نهضت اسلامی، زن عضو مؤثر جامعه تا حدودی مقام خود را یافته است. از یک عدۀ معدود در ردۀ بالا که میراث زمان سیاه رژیم منحط سابق است و مقام زن را به خودآرایی و حضور در مجالس عیش و عشرت می‏‌دانند، و خود را به صورت کالایی درآورده‏‌اند و پیرو و عمال همان رژیم هستند و پیاده‌کنندگان همان نقشۀ اجانب می‏‌باشند و کمک‏‌کاران سیا و ساواک هستند که بگذریم، دیگر ن شیردل و متعهد، همدوش مردان عزیز به ساختن ایران عزیز پرداخته؛ چنانکه به ساختن خود در علم و فرهنگ پرداخته‏‌اند. و شما شهر و روستایی را نمی‌‏یابید جز آنکه در آنها جمعیت‌هایی فرهنگی و علمی از زن‌های متعهد و بانوان اسلامی ارجمند به وجود آمده است. و نهضت اسلامی به برکت اسلام چنان تحولی در نفوس زن و مرد جامعه به وجود آورده که ره صد ساله را یک‌شبه طی نموده است. و شما ملت شریف دیدید که زن‌های محترم متعهد ایران، پیشاپیش مردان به میدان رفته و سد عظیم شاهنشاهی را در هم شکستند و ما و همه مرهون قیام و اقدام آنان هستیم؛ و پس از شکست ابرقدرت‌ها و ریشه‏‌های فاسد آنان می‏‌توانیم به‌حق، روزی را روز زن قرار دهیم و به جهان و جوامع بشری با افتخار و سرفرازی از زن و پیشرفت آن در جمهوری اسلامی گفت‌وگو کنیم. امروز ن در جمهوری اسلامی، همدوش مردان در تلاش سازندگی خود و کشور هستند و این است معنای آزاد ن و آزاد مردان. نه آنچه در زمان شاه مخلوع گفته می‏‌شد، که آزادی آنان در حبس و اختناق و آزار و شکنجه بود». (۱۵ اردیبهشت ۱۳۵۹)

ــ حجاب به مثابه حافظ ارزش‌های والای ن

باید توجه داشته باشید که حجابی که اسلام قرار داده است، برای حفظ آن ارزش‌های شماست. هرچه را که خدا دستور فرموده است ـ چه برای زن و چه برای مرد ـ برای این است که، آن ارزش‌های واقعی که اینها دارند و ممکن است به واسطۀ وسوسه‌های شیطانی یا دست‌های فاسد استعمار و عمال استعمار پایمال می‏‌شدند اینها، این ارزش‌ها زنده بشود».(۲۹ اسفند ۱۳۶۷)

ــ پیشگامی ن در فعالیت‌های اجتماعی

زن‌ها در این جمهوری اسلامی چنانچه در همۀ مسائلی که عمومی پیش آمده است برای ایران پیشقدم بوده‏‌اند؛ در مسئلۀ تنباکو پیشقدم بوده‌‏اند؛ در مسئلۀ مشروطیت پیشقدم بوده‌‏اند، در مسائلی هم که ما الان مبتلا به آن هستیم حظ وافر دارند، بلکه باید بگوییم که دو چندان حظ دارند. چنانچه یک عده از زن وارد بشوند در ـ فرض کنید ـ یک محلی که محل جنگ است، علاوه بر اینکه خودشان جنگ می‏‌کنند، مردها را که یک احساسی دارند نسبت به زن‌ها، حساسیت دارند نسبت به زن‌ها، مردها را قوه‏‌شان را دو چندان می‏‌کنند. این طور نیست که اینها اگر ـ فرض کنید ـ بروند دفاع کنند، فقط خودشان دفاع کرده‏‌اند؛ خیر، دفاع کرده‌‏اند، خودشان دفاع کرده‏‌اند و دیگران هم به دفاع وارد کرده‏‌اند. مرد حساس است نسبت به زن، مرد اگر صد نفر مرد را ببیند که می‏‌کشند، ممکن است خیلی[ناراحت]نشود، اما اگر یک زن را ببیند که بی‏‌احترامی می‏‌کنند حساسیت دارد ولو اجنبی باشند آن زن، هیچ کار هم به او نداشته باشد، این یک حساسیتی است که مردها دارند. بنابراین، پیشقدم شدن شما در همۀ مسائل من جمله مسائل دفاع، مسائل جهاد، مسائل کمک کردن به جبهه‏‌ها، مسائل وارد شدن در هر طریقه‏‌ای، اسباب این می‏‌شود که مردها هم بیشتر وارد بشوند، مردها هم قوی‌تر بشوند. شما خانم‌ها، شما زن‌ها توجه به این معنا داشته باشید که همان طوری که بر مردها در جبهه لازم است که جلو بروند و پیشقدم باشند، شما هم در خارج، در پشت جبهه باید کمک کنید و مهیا بشوید که چنانچه ـ خدای نخواسته ـ یک وقت دفاع عمومی واجب شد بر همه؛ یعنی، همۀ ما بی‏‌استثنا، هر کس قدرت دارد بی‏‌استثنا، دفاع بر او واجب شد، مهیا باشید از برای دفاع. و البته سنگر علم هم یک سنگر دفاعی است، دفاع از همۀ فرهنگ اسلام. شما می‏دانید که فرهنگ اسلام در این مدت مظلوم بود، در این مدت چند صد سال، بلکه از اول بعد از پیغمبر ـ سلام اللّه‏ علیه ـ تا برسد به حالا، فرهنگ اسلام مظلوم بود، احکام اسلام مظلوم بودند و این فرهنگ را باید زنده کرد. و شما خانمها همان طوری که آقایان مشغول هستند، همان طوری که مردها در جبهۀ علمی و فرهنگی مشغول هستند، شما هم باید مشغول باشید. و من امیدوارم که خداوند به همۀ شما توفیق عنایت کند و در این سنگر هم پیشروی کنید» (۱۱ اسفند ۱۳۶۴).

ـ اسلام وآزادی ن

ن درجامعه اسلامی آزادند و ازرفتن آنان به ‏دانشگاه و ادارات و مجلسین به هیچ وجه جلوگیری نمی ‌شود، از چیزی که جلوگیری می ‌شود فساد اخلاقی است که زن و مرد نسبت به آن مساوی هستند و برای هر دو حرام است» (صحیفه امام، ج ۵، ص ۱۸۳).

در نظام اسلامی، زن همان حقوقی را دارد که مرد دارد، حق تحصیل، حق کار، حق مالکیت، حق رأی دادن، حق رأی گرفتن. در تمام جهاتی که مرد حق دارد، زن هم حق دارد. لکن در مرد هم مواردی است که چیزهایی به دلیل پیدایش مفاسد بر او حرام است و هم در زن مواردی هست که به دلیل این که مفسده می‏‌آفریند حرام است» (همان، ص ۱۸۹)

زن باید در مقدرات اساسی مملکت دخالت بکند. زن آدم‌ساز است؛ زن مربی انسان است. خداوند شما زن‌های ایران را و شما زن‌های قم را از خطرات انسان‌های فاسد، انسان‌هایی که حیوانند ـ به حَسَب واقع - حفظ کند. شما همان طوری که تاکنون در نهضت‌ها دخالت داشتید و سهیم بودید در این نهضت و سهیم بودید در این پیروزی، حالا هم باز باید سهیم باشید؛ و هر وقت اقتضا بکند نهضت کنید، قیام کنید» (همان، ج ۶، ص ۳۰۱).

با مرور بیانات امام خمینی(ره) می‌توان دریافت که ‌ایشان نگاهی جامع و همه‌جانبه‌نگر به ن دارند و در عین توجه به جایگاه والای مادری آن را مانعی بر سر راه ایفای نقش اجتماعی، علمی و ی آن‌ها نمی‌داند.