بمناسبت نهم اردیبهشت روز شوراها

در راستای مشارکت توده مردم مسلمان ایران در تعیین سرنوشت خویش، امام خمینی رحمه الله در نهماردیبهشت ماه 1358، فرمان تاریخی خویش را مبنی بر تثبیت حاکمیت ملت ایران بر سرنوشتخویش و تشکیل شوراهای اسلامی به شورای انقلاب، اعلام کرد:

در جهت استقرار حکومت مردمی در ایران و حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش که ازضرورت های نظام جمهوری اسلامی است. لازم می دانم بی درنگ به تهیه آیین نامه اجراییشورا، برای اداره امور محل شهر و روستا در سراسر ایران اقدام و پس از تصویب به دولتابلاغ نمایید تا دولت بلافاصله به مرحله اجرا درآورد.

(بخشی از پیام امام خمینی رحمه الله در تاریخ 9/2/58)

مفهوم شناسی شورا

واژه های تشاور» مشاوره» و م»؛ همگی به معنای استخراج رأی درست به واسطهمراجعه برخی به برخی دیگر است و شورا» امری است که درباره آن م» صورت می پذیرد وشور» از شدت العسل» مشتق شده و وقتی است که عسل از محل اصلی اش بیرون آورده شود واستخراج گردد.

م» یعنی م و کنکاش کردن، رأی زدن با هم، سگالیدن با یکدیگر و بیرونآوردن عسل و چیدن آن از لانه زنبور.

آیا می دانید

عسل را وقتی از کندو استخراج می کنند، باید خیلی آهسته و با لطایف الحیل عمل کنند که زنبورهاتحریک و متواری نشوند تا کم کم عسل را بیرون بیاورند؛ به نظر می رسد افرادی که می خواهند بهشور بنشینند باید احساساتشان تحریک نشود و در مورد یک مسأله با قدرت فکری، رأی قاطعی کهدر سرنوشت یک خانواده یک محل و یک کشور مؤثر است اتخاذ کنند.

جایگاه شورا در قرآن و سیره

قرآن کریم در آیات مختلف نمونه های شاخصی از م شخصیت های تاریخی را نقل کرده کهنشانه رواج آن در میان ملل و اقوام مختلف است. در قرآن، از م ملکه سبا با سران کشور،م زن و شوهر در امور خانوادگی، م مؤمنان با هم، و م پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با اصحابو یاران سخن گفته است.

در اهمیت م و شورا، همین بس که رسول خدا صلی الله علیه و آله و اولیای الهی، با وجود عصمت و اتصالبه منبع لایزال وحی الهی و قوه تفکر و تعقل نیرومندشان به م می پرداختند. سیره عملیپیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و معصومین علیهم السلام همه بیانگر تأکید خاص ایشان در به جا آوردن این سنت حسنه درجامعه اسلامی است.

سعدی»

جنگ احد

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پیش از آغاز جنگ احد، در چگونگی مواجهه با دشمن با یاران خود م کرد ونظر اکثریت بر این شد که اردوگاه، دامنه کوه احد باشد و دیدیم که این نظر محصول رضایت بخشینداشت و به شکست منجر شد. قرآن کریم می فرماید: باز هم با آنان م کن، هر چند نتیجهم در پاره ای از موارد، سودمند نباشد؛ زیرا منافع آن به مراتب بیشتر از زیان های آن است و آثارپرورشی و شخصیتی آن بیشتر است.

با این حال مسلّم است که پیامبر هرگز در احکام الهی با مردم م نمی کرد و در این مواردتابع وحی بود.

پیام های آیه 159 سوره مبارکه آل عمران:

- ارزش م را با ناکامی های موسمی نادیده نگیرید.

- در م، تفقد، شکوفایی استعدادها، شناسایی دوستان از دشمنان، گزینش بهترین رأی،ایجاد محبت و علاقه و درس عملی برای دیگران نهفته است.

- در کنار فکر و م، توکل بر خدا فراموش نشود؛ خواه به نتیجه برسیم یا نرسیم.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله با م کردن، از یکسو مسلمانان را متوجه اهمیت شورا می کرد و از سویدیگر، به آنان می آموخت که بدین روش عمل کنند و م را به عنوان یک اصل و قسمتی ازبرنامه حیات اجتماعی خویش قرار دهند.

پیامبر صلی الله علیه و آله : ای علی! هیچ پشتیبانی مطمئن تر از م کردن در کارها نیست.

امام علی علیه السلام و امر شورا

در الگوی حکومتی امام علی علیه السلام جایگاه مردم و پاس داشت حقوق فردی و اجتماعی آنان ازسوی حاکمیت اسلامی از مهم ترین مؤلفه های مورد توجه است. در نگاه ایشان، این عامه مردمهستند که می توانند در شرایط سخت و ناگوار، نقطه اتکای حکومت باشند. آری حضرت درصحنه های مختلف بایاران خود م می کرد و از آنان نظر می خواست و می فرمود:

از گفتن سخن حق و یا م عدالت آمیز خودداری نکنید».

نهروان و تصمیم شورایی

زمانی که حضرت علی علیه السلام و یارانش برای رفتن به صفین و جنگ با شامیان مهیا شده بودند،خبر کشته شدن عبدالله بن جناب بن ارث» و همسر باردارش و چند زن دیگر به دست خوارج بهعلی علیه السلام و یارانش رسید. علی علیه السلام ، حارث بن مروه» را برای تحقیق فرستاد. با کشته شدن حارث بنمروه به دست خوارج، اصحاب امام علیه السلام نزد ایشان آمدند و نظر خود را درباره یکسره کردن کار خوارجو پیکار با آنان اعلام کردند. علی علیه السلام نیز قبول کرد و به نهروان رفت تا فتنه خوارج را سرکوب کند.

پیام ها:

- م با مردم و شرکت دادن آنان در تصمیم گیری های اجتماعی از وظایف رهبران اسلام.

- نظام اسلامی، نظامی مردمی و دور از استبداد رهبران.

- حاکمیت رهبری واحد همراه با پذیرش اصل شورا از ویژگی های نظام اسلامی .

- وم قاطعیت و صلابت رهبری پس از م و توکل به خداوند و تصمیم گیری نهایی دراجرا.

شورا در قانون

اصل هفتم قانون اساسی

طبق دستور قرآن کریم: وامرهم شوری بینهم» و وشاورهم فی الأمر»، شوراها، مجلسشورای اسلامی، شورای استان، شهرستان، شهر، محل، بخش، روستا و نظائر اینها از ارکانتصمیم گیری و اداره امور کشورند.

اصل یک صدم قانون اساسی:

برای پیشبرد سریع برنامه های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و سایرامور رفاهی از طریق همکاری مردم با توجه به مقتضیات محلی، اداره امور هر روستا، بخش، شهر،شهرستان یا استان با نظارت شورایی به نام شورای ده، بخش، شهر، شهرستان یا استان صورتمی گیرد که اعضای آن را مردم همان محل انتخاب می کنند.

چراغ راه

رهبر معظم انقلاب

مردم سالاری دینی برخلاف دموکراسی های ریاکار و عوام فریب، نظام خدمت رسانی خالصانه وبی منت است، خدمت از سر ادای وظیفه و همراه با پاک دستی و پاک دامنی!»

(بخشی از پیام مقام معظم رهبری، 5/2/82)

مقام معظم رهبری رحمه الله

خدای متعال را شکرگزاریم که در انتخابات شوراها یک نهاد دیگر برای خدمت به مردم تأسیسشد و ملت ایران یک گام دیگر به تحقق کامل قانون اساسی مترقی جمهوری اسلامی نزدیک گشت.از صمیم قلب آرزو می کنم که شوراهای اسلامی شهر و روستا بتواند در سمت اهداف والا و انقلابیبنیان گذار نظام اسلامی تلاش و فعالیت کند و در چارچوب تکالیف قانونی خود به رفع مشکلاتمردم بپردازد. بر دولت و مسئولان محترم هم لازم است که از این امکان گران بها برای جلب مشارکت مردمدر اموری که به شوراها محول شده است به سود کشور و ملت حداکثر استفاده را بکنند.

(بخشی از پیام مقام معظم رهبری، 8/2/78)

آیت ا. طالقانی رحمه الله

نظام شورایی که در اسلام بدان اشاره شده است به مراتب از دموکراسی غربی بالاتر و بهتراست؛ چرا که در نظام شورایی مردم با دخالت در سرنوشت خویش، حق نظارت بر مجموعهت گذاری ها و تصمیم گیری ها را دارند و این اصل مسلم اسلامی است که هر شهروندی می تواندبه کارگزاران مطالبی را پیشنهاد دهد».

آورده اند که.

حجت الاسلام والمسلمین آقای سید عباس مهری

من در محضر آیت ا.بروجردی بودم که نماینده ای از طرف دولت به حضور ایشان رسید وموافقت ایشان را با موضوعی که دولت در دست اجرا داشت، خواستار شد. آیت ا. بروجردی فرمودند:پاسخ را بعد از مشاوره و تبادل نظر با بعضی از علما به دولت ابلاغ خواهم کرد. من به فکر افتادم کهایشان در این گونه موارد با کدام یک از علمای قم م می کنند. دیری نپایید که دیدم امامخمینی رحمه الله بنا به درخواست مرحوم آقای بروجردی به آن جا آمدند و به اتفاق آن مرحوم به اطاق دربسته ای رفتند و به گفت وگو نشستند و ساعتی بعد مرحوم بروجردی نظر خویش را برای دولتفرستادند.

آورده اند که چون منصور عباسی، مهدی را ولی عهد خود کرد، مهدی به جهت مصلحتخویش مقام عیسی را بالا برد و به تربیت و عنایت خود مخصوص گردانید و عمّ خود عبدالله را دربند کرد و به عیسی گفت باید او را هلاک کنی! عیسی با یونس ابوفَرْوَه م کرد. یونس گفت:زینهار تا تو او را نکشی؛ چه مراد حاکم آن است تا تو را به قصاص او هلاک کند. تو او را پوشیده دار تاهر وقت از تو طلب کند به وی تسلیم کنی.

مهدی از حج بیامد، طایفه ای از بنی عباس را برانگیخت تا عبدالله را شفاعت کردند و برایاستخلاص او کلمه ای گفتند. منصور عیسی را خواست و به وی گفت من عبدالله را به حرمت عشایرو اقارب بخشیدم باید که او را آزاد کنی! عیسی گفت: اگر چه عیسی نامم، عیسی مریم نِیَم که مرده بهنفس من زنده شود. منصور خود را در خشم ساخت و گفت: من تو را هرگز به کشتن او نفرمودم! و بهجماعت گفت: اگر می خواهید از وی عفو کنید و اگر می خواهید قصاص کنید! عیسی گفت: من او رازنده به شما تسلیم می کنم و او در حیات است. و بدین گونه عیسی به یمن اشارت و حسن مابوفروه از آن نکبت خلاصی یافت تا عالمیان را معلوم شود که در مشاورت با ارباب کیاست فوایدبسیار است چنان که گفته اند:

نظر ما اینه.

محورهای دارای اهمیت در شوراهای شهر و روستا از منظر مقام معظم رهبری:

- برطرف کردن معضلات شهر و روستا.

- تسهیل زندگی مردم در کارهای مربوط به شهرداری ها.

-سالم سازی محیط زیست.

- حفظ اصالت اسلامی و ملی در ساخت و سازها.

- استقرار بخشیدن به جو اسلامی و فرهنگی سالم.

- پرداخت به نیازهای فوری تر در عین اهتمام به کارهای زیربنایی.

- اولویت دادن به مناطق مستضعف نشین.

- آلوده نشدن به اسراف و هدر دادن بیت المال.

- رعایت تقوا، تدبیر و پشتکار.

- بهره گیری از دانش و تجربه متخصصان.

(بخشی از پیام معظم رهبری، 5/2/82)