شب قدر و ویژگی‌ها و مشخصات آن از موارد مشترك در میان شیعه و سنی است، هرچند اختلافاتی درباره مصداق و یا برخی جزئیات آن در میان این دو گروه وجود دارد.
محمدرضا تقی‌دخت رهقی در مقاله‌ای از سه منظر دیدگاه اهل سنت درباره شب قدر را به بررسی نشسته است.
در این مقاله آمده است: موضوع و اهمیت شب قدر، همان‌طور كه در ادبیات فكرى، عقیدتى و روایى شیعه جایگاه ویژه و بالایى دارد، در بین سایر فرق مسلمین نیز شأن و جایگاه خاص خود را دارد. دو فرقه و شعبه اصلى آیین اسلام، یعنی مذاهب تشیع و تسنن، اگر چه در برخى موارد و موضوعات مرتبط با شب‌هاى قدر و آیینها و مناسك ویژه، آن، اختلاف نظرهایى دارند، اما در اهمیت و جایگاه آن تردید روا نمىدارند.
شاید اختلافهاى روایی و موضوعى كه در این نوشتار به عمدهترین آن‌ها اشاره خواهد شد، مباحثى باشد در خور توجه و اهمیت، اما مهمتر از همه این مباحث، قبول بالاتفاق وجود چنین شبى است و فیض جارى‌ای كه خداوند در این شب از آسمان و به مداومت مىفرستد. سرچشمه این اتفاق نظر و عقیده نیز آیات مشیر به این موضوع در قرآن كریم است و سرچشمه آن اختلاف نظرها، تأثیر و تاثر اختلاف عقاید و برداشت‌ها از این آیات، كه در میراث حدیثى و روایى هر دو فرقه رسوخ یافته است. .
از جمله مواردى كه در كتب روایى و آثار مفسران اهل سنت در مورد آن، اختلاف نظر وجود دارد و سرانجام اجماع عالمان این مذهب برآن مهر خاتمت مىنهد، موضوع جایگاه زمانى شب قدر» است. شب قدر، اگر چه در تواتر روایات شیعى، قطعاً از شب‌هاى دهه سوم ماه مبارك رمضان شمرده مىشود و تردید در آن نیز به واسطه روایات منقول از ناحیه معصومین(ع) و نیز تفاوت تفاسیر روایات است، اما از این حیث كه شبى خارج از ماه رمضان نیست، مورد اجماع كلی و قطعى است.
در میان عالمان و در میراث روایى و تفسیرى اهل سنت، اما، ابتدا در این خصوص و سپس در قطعى كردن جایگاه این شب در ماه مبارك رمضان تردید و تفاوت وجود دارد. دستهاى از روایات، همچون روایت مشهور ابوحنیفه» در شرح الازهار»، بر این اعتقاد تاكید مىكند كه شب قدر به طور قطعى و یقینى نمىتواند در این دهه باشد و بلكه در تمامى لیالى سال پنهان است. روایت مذكور، كه در ضمن مسئلهاى فقهى وارد شده، چنین است: شب قدر، در میان شب‌هاى سال پنهان است و چنان‌چه كسى طلاق همسرش را مشروط به انجام در شب قدر نماید، بدون گذشت یكسال كامل، طلاق واقع نشده است». .
شاید روایت عایشه» از احوال رسول مكرم اسلام در دهه پایانى ماه رمضان را نیز تاكیدى بر این جایگاه زمانى بتوان شمرد: آنگاه كه دهه آخر رمضان فرا مىرسید، رسول خدا شب‌ها را بیدار بود و اهل و خویش خود را نیز بیدار مىداشت و از ن دوری می‌جست»(المغنى، ج 3ـ ص 179) و نیز روایت »ابن عمر از اعتكاف پیامبر در دهه پایانى ماه مبارك رمضان را كه در »صحیح مسلم آمده است: پیامبر دهه انجامین ماه رمضان را در اعتكاف بودند» (شرح نووی، ج8 ـ‌ص 66). .
روایات و مباحث متعدد و متفاوتى در این خصوص در منابع اهل سنت وارد شده است كه در یك طبقه بندى كلى به سه دسته روایات تاكیده كننده بر شب بیست و یكم، شب بیست و سوم و شب بیست و هفتم تقسیم مىشوند. البته روایات بسیار ضعیفی نیز مبنی بر لیلةالقدر بودن شب هفدهم وجود دارد؛ ازجمله روایت ابن عباس» در درالمنثور» (ج6ـ ص376). .
در صحیح مسلم» آمده است: گفته شده شب بیست و سوم، شب قدر است و این موضوع قول بسیارى صحابه و تابعین است» (ج8 ـ ص 58) و در روایتى از »ابن عمر» منقول است كه فردى نزد پیامبر عرض كرد كه در خواب دیده است شب قدر، هفت روز مانده به پایان رمضان است و پیامبر فرمود خواب‌هاى شما كه بر بیست و سوم توافق دارند صحیح‌اند و هر كس خواست شب‌زنده‌دارى قدر را درك كند، این شب را احیاء نگهدارد» (مجمع البیان، ج10ـ ص) و نیز روایت منقول از سعید بن جبیر» در درالمنثور»(ج6ـ ص 373) كه مؤید همین نظر است. .
از جمله مباحث دیگرى كه در خصوص شب قدر مطرح است، اختصاص و عمومیت زمانى شب قدر به دورهاى خاص، یا جریان داشتن این باب واسعه الهى در همه دوره‌هاست. از موضوعاتى كه تقریباً اتفاق نظر در مورد آن به حد اجماع و تواتر رسیده است، عمومیت داشتن شب قدر در همه دورهها و زمان‌هاست؛ اما پارهاى احادیث و روایات منقول در اسناد روایى اهل سنت، كه گاه به آن‌ها استدلال مىشود و بى طرفدار نیز نیستند، بر این اعتقاد استوارند كه شب قدر مخصوص به دوره خاص حیات پیامبر بوده است و دیگر شب قدرى وجود ندارد. به بیان دیگر، این شب، اختصاص به دورهاى خاص از زمان (دوران حیات پیامبر) داشته و قابل تكرار نیست. .
در جمع روایات سه گانه فوق، باید گفت شب قدر با توجه به روایات و مستندات، از دید شیعه اختصاص به قبل از پیامبر و بعد از آن تا امروز دارد و شاید فضیلتهاى آن در امت پیامبر ازدیاد پیدا كرده و از دید اهل سنت، شبى است اختصاصی براى امت پیامبر كه تا امروز نیز ادامه دارد و قبل از پیامبر نبوده و در واقع امتیاز مسلمانان بر سایر امت‌هاست؛ اگر چه روایاتى اندك شمار نیز در منابع اهل سنت وجود دارد كه شب قدر را فقط مربوط به زمان پیامبر مىداند. .
از جمله مواردى كه در كتب روایى و آثار مفسران اهل سنت در مورد آن، اختلاف نظر وجود دارد و سرانجام اجماع عالمان این مذهب برآن مهر خاتمت مىنهد، موضوع جایگاه زمانى شب قدر» است. شب قدر، اگر چه در تواتر روایات شیعى، قطعاً از شب‌هاى دهه سوم ماه مبارك رمضان شمرده مىشود و تردید در آن نیز به واسطه روایات منقول از ناحیه معصومین(ع) و نیز تفاوت تفاسیر روایات است، اما از این حیث كه شبى خارج از ماه رمضان نیست، مورد اجماع كلی و قطعى است.
در میان عالمان و در میراث روایى و تفسیرى اهل سنت، اما، ابتدا در این خصوص و سپس در قطعى كردن جایگاه این شب در ماه مبارك رمضان تردید و تفاوت وجود دارد. دستهاى از روایات، همچون روایت مشهور ابوحنیفه» در شرح الازهار»، بر این اعتقاد تاكید مىكند كه شب قدر به طور قطعى و یقینى نمىتواند در این دهه باشد و بلكه در تمامى لیالى سال پنهان است. روایت مذكور، كه در ضمن مسئلهاى فقهى وارد شده، چنین است: شب قدر، در میان شب‌هاى سال پنهان است و چنان‌چه كسى طلاق همسرش را مشروط به انجام در شب قدر نماید، بدون گذشت یكسال كامل، طلاق واقع نشده است». .
شاید روایت عایشه» از احوال رسول مكرم اسلام در دهه پایانى ماه رمضان را نیز تاكیدى بر این جایگاه زمانى بتوان شمرد: آنگاه كه دهه آخر رمضان فرا مىرسید، رسول خدا شب‌ها را بیدار بود و اهل و خویش خود را نیز بیدار مىداشت و از ن دوری می‌جست»(المغنى، ج 3ـ ص 179) و نیز روایت »ابن عمر از اعتكاف پیامبر در دهه پایانى ماه مبارك رمضان را كه در »صحیح مسلم آمده است: پیامبر دهه انجامین ماه رمضان را در اعتكاف بودند» (شرح نووی، ج8 ـ‌ص 66). .
روایات و مباحث متعدد و متفاوتى در این خصوص در منابع اهل سنت وارد شده است كه در یك طبقه بندى كلى به سه دسته روایات تاكیده كننده بر شب بیست و یكم، شب بیست و سوم و شب بیست و هفتم تقسیم مىشوند. البته روایات بسیار ضعیفی نیز مبنی بر لیلةالقدر بودن شب هفدهم وجود دارد؛ ازجمله روایت ابن عباس» در درالمنثور» (ج6ـ ص376). .
در صحیح مسلم» آمده است: گفته شده شب بیست و سوم، شب قدر است و این موضوع قول بسیارى صحابه و تابعین است» (ج8 ـ ص 58) و در روایتى از »ابن عمر» منقول است كه فردى نزد پیامبر عرض كرد كه در خواب دیده است شب قدر، هفت روز مانده به پایان رمضان است و پیامبر فرمود خواب‌هاى شما كه بر بیست و سوم توافق دارند صحیح‌اند و هر كس خواست شب‌زنده‌دارى قدر را درك كند، این شب را احیاء نگهدارد» (مجمع البیان، ج10ـ ص) و نیز روایت منقول از سعید بن جبیر» در درالمنثور»(ج6ـ ص 373) كه مؤید همین نظر است. .
از جمله مباحث دیگرى كه در خصوص شب قدر مطرح است، اختصاص و عمومیت زمانى شب قدر به دورهاى خاص، یا جریان داشتن این باب واسعه الهى در همه دوره‌هاست. از موضوعاتى كه تقریباً اتفاق نظر در مورد آن به حد اجماع و تواتر رسیده است، عمومیت داشتن شب قدر در همه دورهها و زمان‌هاست؛ اما پارهاى احادیث و روایات منقول در اسناد روایى اهل سنت، كه گاه به آن‌ها استدلال مىشود و بى طرفدار نیز نیستند، بر این اعتقاد استوارند كه شب قدر مخصوص به دوره خاص حیات پیامبر بوده است و دیگر شب قدرى وجود ندارد. به بیان دیگر، این شب، اختصاص به دورهاى خاص از زمان (دوران حیات پیامبر) داشته و قابل تكرار نیست. .
در جمع روایات سه گانه فوق، باید گفت شب قدر با توجه به روایات و مستندات، از دید شیعه اختصاص به قبل از پیامبر و بعد از آن تا امروز دارد و شاید فضیلتهاى آن در امت پیامبر ازدیاد پیدا كرده و از دید اهل سنت، شبى است اختصاصی براى امت پیامبر كه تا امروز نیز ادامه دارد و قبل از پیامبر نبوده و در واقع امتیاز مسلمانان بر سایر امت‌هاست؛ اگر چه روایاتى اندك شمار نیز در منابع اهل سنت وجود دارد كه شب قدر را فقط مربوط به زمان پیامبر مىداند. .
معنای حماسه ی میلیونی پیاده روی اربعین حسینی
حماسه اربعین حسینی، همان تصمیم نهایی یاری امام حسین(ع) در شب عاشوراست
تحقق پیش‌بینی رهبر انقلاب درباره کنگره عظیم اربعین/ سه کارکرد اساسی اربعین
شب ,كه ,قدر ,نیز ,پیامبر ,روایات ,شب قدر ,كه در ,در این ,است و ,بیست و
درباره این سایت